header image
 

Geloof

Het geloof is enorm belangrijk op Jamaica, de mensen zijn diep gelovig. Het Caribische eiland beschikt niet voor niets over het meest aantal kerken per vierkante kilometer ter wereld! Dit feit is keurig opgenomen in het Guinness Book of Records.

geloof kerken jamaica

Jamaica heeft de hoogste kerkendichtheid van de wereld. Overal waar je kijkt zie je geloofshuizen op het eiland.

Iedere zondag zie je veel volwassenen en kinderen op hun paasbest kerken binnenschuiven. De godshuizen zijn dan tot de nok toe gevuld met gelovige Jamaicanen. De kerken op Jamaica zijn niet alleen plaatsen waar het geloof wordt gepredikt, het zijn ook locaties waar religieuze mensen met elkaar samen zingen en muziek maken.

Verschillende geloven

Het leeuwendeel (65%) van de Jamaicanen hangt het protestantisme aan. Binnen de protestantse kerk op Jamaica zijn er veel verschillende stromingen zoals het presbyterianisme, methodisme, anglicanisme, baptisme, mormonisme, Church of God en de Assemblies of God. Een minderheid (35%) van de Jamaicanen is moslim, jood, hindoe, zevendedagadventist, rooms-katholiek, Chinees (met eigen feestdagen, ceremonies en geloofshuizen) of behoort tot de pinkstergemeenten. Daarnaast kent het eiland veel aanhangers van de zwarte magie en kumina. Verder heeft zich op Jamaica in de 19de eeuw een uniek geloof ontwikkeld; het revivalisme. Bovendien is Jamaica wereldberoemd geworden om de Rastafari.

Honderden jaren lang bepaalden de plantage-eigenaren welk geloof er werd beleden door de slaven. Daar kwam in de 18de eeuw een einde aan. Dat was namelijk de tijd dat het methodisme en baptisme zich over Jamaica verspreidden. Deze nieuwe kerkgenootschappen waren door hun spirituele karakter enorm populair onder de slaven. Bovendien waren hun voormannen (Paul Bogle en Samuel Sharpe) charismatische leiders die de positie van de zwarte bevolking op Jamaica probeerden te verbeteren. Zij gingen voorop in de strijd voor betere politieke en sociale rechten van de zwarte gemeenschap.

Presbyterianisme

Het presbyterianisme ontstond tijdens de Schotse Reformatie in Schotland en Engeland en is als een vorm van het calvinisme te beschouwen. John Knox was de leidende figuur bij de totstandkoming van het presbyterianisme. De Presbyteriaanse Kerk heeft zich voornamelijk verspreid over Schotland en gebieden in de wereld waar Engels wordt gesproken, dus ook op Jamaica. Binnen de presbyteriaanse theologie staat de soevereiniteit van God buiten kijf en is het Schrift en het geloof in Jezus Christus heilig.

Methodisme

De oorsprong van het methodisme ligt in de 18de eeuw. Het methodisme heeft over de hele wereld tientallen miljoenen aanhangers. Het leeuwendeel van die aanhang leeft in de Angelsaksische wereld, waaronder Jamaica. Bij het methodisme staat de Bijbel centraal, wordt gestreefd naar geestelijk en morele volmaaktheid en staat de sociale bewogenheid hoog in het vaandel. Het is wel aardig om te vermelden dat de Noorse broeders en het Leger des Heils hun oorsprong vinden in het methodisme.

Anglicanisme

Het woord ‘anglicanisme’ is afgeleid van het Latijnse woord ‘Anglicana’ hetgeen Engels betekent. Alle kerken die de tradities van de Kerk van Engeland gebruiken, worden geschaard onder het anglicanisme. Het anglicanisme behoort tot de top-vier van de christelijke denominaties in de wereld. Op de eerste plaats staat het katholicisme. Op de tweede plaatst staat de oosterse orthodoxie. Op de derde plaats staat het gereformeerd protestantisme en op de vierde plaats staat dus het anglicanisme.

Baptisme

Baptisten laten zich dopen nadat men tot geloof in Jezus Christus is gekomen. Tijdens deze doop wordt men volledig ondergedompeld in het water. Daar is ook het woord baptist van afgeleid. Het woord baptist is namelijk van een Grieks woord afgeleid en betekent dopen, wassen of onderdompelen. Het is een geloof dat veel aanhang vindt in de Engelstalige wereld, dus ook op Jamaica.

Zwarte magie

Magie is voor veel spirituele, zwarte Jamaicanen van groot belang. Dit geldt met name voor de bevolking van de binnenlanden. Mensen die in zwarte magie geloven, denken dat magische krachten ervoor kunnen zorgen dat ellende kan worden afgewend en dat ziekte aangepakt kan worden. In de wereld van de zwarte magie zijn er twee soorten krachten: goede krachten (myal) en kwade krachten (obeah). Het woord ‘myal’ is van het Afrikaanse woord ‘maye’ afgeleid. Maye betekent tovenaar. Op Jamaica wordt met deze tovenaar de ‘bush doctor’ bedoeld. De bush doctor heeft veel kennis van planten en kruiden en kan daarmee mensen genezen.

In de binnenlanden van Jamaica is de bush doctor (geneesheer of geneesvrouw) van groot belang. Jamaicanen die in de binnenlanden in kleine dorpjes wonen en ziek worden, gaan vaak eerst naar de bush doctor vooraleer zij een reguliere arts bezoeken. Heden ten dage is er meer en meer aandacht voor planten en kruiden die geneeskracht bezitten. Hierdoor is de bush doctor op Jamaica weer in aanzien gestegen. De ‘obeahman’ daarentegen geneest geen mensen, maar roept juist kwade krachten op. Dit wordt gedaan om bij mensen ongeluk of dood te brengen. Derhalve is de obeahman op Jamaica verboden.

Kumina

Met kumina wordt een vorm van voorouderverering bedoeld. Kumina heeft sterke Afrikaanse wortels. Naast de geesten en zombies van voorouders, kent kumina heel veel goden. Het oproepen van geesten, zombies en goden verloopt middels een ceremonie. Tijdens zo’n ceremonie wordt er getrommeld en gedanst. Du moment de deelnemers in een staat van extase geraken, heeft de opgeroepen geest, zombie of god totaal bezit van de deelnemers genomen. Dat is het moment dat de deelnemers kracht, hulp bij de genezing en bescherming tegen onheil ontvangen.

Revivalisme

Bij het revivalisme (pocomania, pukkumina) is een vermenging opgetreden tussen Afrikaanse en christelijke godsdiensten. Voorouderverering, of dat van andere overledenen, speelt een belangrijke rol bij het revivalisme. Er is enerzijds geloof in aardse geesten en anderzijds is er geloof in de Heilige Geest. Men denkt hierbij dat geesten het leven van iemand kunnen beïnvloeden. Ook de rituelen van het revivalisme zien er indrukwekkend en heftig uit. Er wordt veel gedanst onder stevige muziek. Daarnaast wordt er veel rum gedronken en ganja (wiet) gerookt. Dit alles om bezeten te raken door heiligen en geesten.

Rastafari

Op Jamaica is sinds de jaren dertig van de vorige eeuw een unieke religie/levensbeschouwing tot bloei gekomen. Met deze religie/levensbeschouwing wordt de zogenaamde Rastafari (Rasta) bedoeld. De eerste Rastafari’s (Rasta’s, Natty Dreads, Rasta Rebels) lieten zich zien in het straatbeeld van Kingston. In den beginne waren er maar enkele Rastafari’s die vooral opvielen aan de manier waarop zij hun haar droegen. De bijzondere haardracht (dreadlocks) was een manier om zich af te zetten tegen het Jamaicaanse establishment. Daarnaast ventileerden zij ook meningen over het zwarte en blanke ras. Bovendien schermden zij met de wens om weer naar het Afrikaanse continent terug te keren.

Marcus Garvey

In de jaren dertig van de vorige eeuw ligt zogezegd de oorsprong van Rastafari. In die tijd stonden de zwarte Jamaicanen aan de onderkant van de sociale ladder. De zwarte Jamaicaan Marcus Garvey was een felle voorvechter van de rechten van de zwarte bevolking van Jamaica. Eén van de opmerkelijkste uitspraken die hij in 1914 deed, was dat hij voorspelde dat er ooit een zwarte koning zou komen die de belangen van de zwarte bevolking zou verdedigen.

Haile Selassa

En warempel werd 16 jaar later, op 2 november 1930, in Ethiopië een zwarte man tot keizer gekroond: Haile Selassa (Ras Tafari Makonnen, prins Tafari). Hij was de achterkleinzoon van koning Sahela Selassie van Soa. De koningen van Ethiopië werden al beschreven in het Oude Testament. Ras Tafari Makonnen is de adellijke titel van Haile Selassa. Het leeuwendeel van de Rastafari’s gelooft dat Haile Selassie de reïncarnatie is van Jezus Christus en gelooft dus in diens godheid. Zij dachten dat Haile Selassie een messias was die hen terug zou brengen naar het Beloofde Land (Ethiopië). Op Jamaica leven meer dan honderdduizend Rastafari’s, elders op de wereld nog eens miljoenen.

In korte tijd werd Haile Selassa heel populair op het Caribische eiland. Garvey nam met het grootste gemak de Afrikaanse verlossing in de mond, waarbij er een dag zou aanbreken dat alle Afrikanen naar het Beloofde Land zouden trekken. De slaven op Jamaica werd honderden jaren lang verteld door de blanke kolonisten, dat Afrika geen culturele en religieuze tradities kende. Dat het een werelddeel betrof dat geen beschaving kende. Daar kwam nu een einde aan. De eigenwaarde van de zwarte Jamaicanen werd en is door de Rastafari-beweging duidelijk versterkt.

Geloof versus levensbeschouwing

Sommige mensen rangschikken de Rastafari-beweging (Rastafari-ideologie) onder een religieuze stroming. Andere mensen opperen dat Rastafari’s geen geloof is, maar een levensbeschouwing. Als god binnen de Rastafari-beweging wordt Yah beschouwd. Yah zal er ooit voor gaan zorgen dat diens aanhangers (de Rastafari’s) zogezegd kunnen terugkeren naar hun beloofde land, Ethiopië. Heden ten dage is een terugkeer naar Ethiopië niet meer het voornaamste doel van de Rastafari’s. Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Het overlijden van Haile Selassa, de oorlogen die met de regelmaat van de klok in Ethiopië woeden en de hongersnood die vaak in het land heerst zijn daar een paar voorbeelden van.

Vandaag de dag richten Rastafariorganisaties hun pijlen liever op de Jamaicaanse samenleving. Een gemeenschap waar nog heel veel mis is als het gaat om de arme zwarte bevolking. Op het eiland is de Rastafari een echte subcultuur geworden die veel militante jongeren trekt. De Rastafari-filosofie vindt tegenwoordig op Jamaica bij alle rangen en standen aanhang. Veel kunstenaars, wetenschappers, mensen uit de media en politici op het eiland hebben zich laten beïnvloeden door de Rastafari-filosofie. De Rastafari’s hebben ook een soort eigen taal ontwikkeld waarbij ze bijvoorbeeld altijd spreken in de eerste persoon. Hiermee worden bepaalde kenwaarden geaccentueerd zoals individualiteit, onafhankelijkheid en oorspronkelijkheid.

Ganja

Rastafari’s proberen hun leven te leiden dat is opgetekend in de bijbel (Oude Testament). Een leven dat gevrijwaard is van corruptie, decadentie en immoraliteit. Binnen de Rastafari-beweging leeft de gedachte van de onontkoombare neergang van Babylon (synoniem voor de Westerse cultuur) aangekondigd in Apocalyps. Om de daad bij het woord te voegen, leiden zij een sober leven dat onder andere gevrijwaard is van westerse genotmiddelen als alcohol, koffie en vlees. Waar Rastafari’s wel dol op zijn, is ganja (wiet). Rastafari’s beschouwen ganja als het ‘kruid der wijsheid’, hetgeen valt te lezen in Psalm 104:14: ‘Hij liet het gras groeien voor het vee, en de kruiden voor de mens.’ Overal op het eiland zul je dan ook hoge ganjaplanten zien. Paradoxaal genoeg is het gebruik van ganja op Jamaica verboden.

Reggae

Centraal thema binnen Rastafari-beweging is het feit dat er geprotesteerd dient te worden tegen iedere vorm van onderdrukking op een geweldloze manier. De reggae-muziek is hiermee sterk verbonden. In den beginne werd er reggaemuziek gemaakt om de sociale misstanden op Jamaica aan de kaak te stellen. Toen de reggaemuziek ook buiten de Jamaicaanse eilandsgrenzen doorbrak, werd in het kielzog daarvan de Rastafari over de wereld verspreid. Naast de reggaemuziek zijn ook andere vormen van cultuur sterk beïnvloed door de Rastafari-beweging zoals dans en poëzie. De Rastafari-beweging kent verschillende stromingen. De grootste stroming is de Twelve Tribes (Jerusalem). Bij deze stroming sluiten zich voornamelijk jonge, politiek geëngageerde Rastafari’s aan. Bob Marley was de bekendste volger van de Twelve Tribes.